ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 1986 - Στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, στη Σοβιετική Ένωση, σημειώνεται έκρηξη, με αποτέλεσμα το χειρότερο πυρηνικ
Η κατασκευή του εργοστασίου
Το εργοστάσιο λειτούργούσε τέσσερις αντιδραστήρες ζέοντος ύδατος με επιβραδυντή γραφίτη, τύπου RBMK-1000 και ήταν το τρίτο Σοβιετικό πυρηνικό εργοστάσιο που χρησιμοποιούσε τέτοιου τύπου αντιδραστήρες, μετά τους Σταθμούς Παραγωγής Πυρηνικής Ενέργειας του Στάλινγκραντ και του Κουρσκ. Είχε δυνατότητα συνολικής παραγωγής 4.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας. Το 1977 λειτούργησε ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας του και σηματοδοτήθηκε η έναρξη λειτουργίας του Πυρηνικού Εργοστασίου του Τσερνόμπιλ ως πρότυπο πυρηνικό εργοστάσιο, όπως είχε σχεδιαστεί από επιστήμονες της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1983 μπήκε σε λειτουργία ο αντιδραστήρας 4, στον οποίον σημειώθηκε το ατύχημα. Μέχρι τις 21 Αυγούστου του 1984, το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ είχε παράγει 100 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε έκθεση του 2005 για τις επιπτώσεις του Τσερνομπίλ διευκρινίζεται ότι το ποσοστό αυτών που καταφέρνουν να νικήσουν τον καρκίνο είναι πολύ υψηλό και ανέρχεται σε σχεδόν 99%. Παρά το γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια μετά το ατύχημα είχε επικρατήσει η τάση να αποδίδεται κάθε θάνατος από κάποια μορφή καρκίνου στο Τσερνομπίλ, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι η προσέγγιση αυτή είναι υπερβολική και έχει οδηγήσει σε εσφαλμένες κρατούσες αντιλήψεις για τις ανθρώπινες απώλειες από το ατύχημα. Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται σε έκθεση του Φόρουμ του Τσερνομπίλ με αφορμή τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από το ατύχημα, οι μύθοι και οι εσφαλμένες αντιλήψεις για την απειλή της ραδιενέργειας έχουν οδηγήσει σε «παραλύουσα μοιρολατρία» μεταξύ των κατοίκων των μολυσμένων περιοχών. Εκεί που θα πρέπει, σύμφωνα με τους ειδικούς, να επικεντρωθεί η προσοχή στην παρούσα φάση είναι η σαρκοφάγος του αντιδραστήρα 4, η τοποθέτηση της οποίας αποφασίστηκε ως προσωρινό μέτρο μετά το ατύχημα, με ανώτατο όριο ζωής τα 20-30 χρόνια. Το 1997, οι χώρες της G7 μαζί με τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την Ουκρανία και με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), αποφάσισαν την κατασκευή μιας ασφαλέστερης σαρκοφάγου για τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα, καθώς η υπάρχουσα παρουσιάζει κίνδυνο διάρρηξης του μπετόν αρμέ. Η νέα σαρκοφάγος, η οποία αναμένεται να στοιχίσει περισσότερα από 768 εκατομμύρια ευρώ, θα είναι έτοιμη το 2008 και εκτιμάται πως θα μπορέσει να προστατεύσει επαρκώς τον αντιδραστήρα για τα επόμενα εκατό χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας η μέχρι σήμερα συνολική προσφορά σε προγράμματα και δράσεις σχετικά με το Τσερνομπίλ ανέρχεται σε 340 εκατ. ευρώ, έχει δεσμευτεί να διαθέσει για την κατασκευή της νέας σαρκοφάγου συνολικά 191 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντική θα είναι και η συνεισφορά των κρατών-μελών της ΕΕ σε διμερή βάση (η Ελλάδα θα καταβάλει 5 εκατ. ευρώ).
Η Σοβιετική Ένωση Χρειαζόταν ένα εργοστάσιο να αντισταθμίσει την ανεπάρκεια 
ηλεκτρικής ενέργειας στην Κεντρική Ενεργειακή Περιοχή της Σοβιετικής Ένωσης. Η επιλογή της περιοχής έγινε μεταξύ 1965 και 1966 η Σοβιετική Επιτροπή Δημοσίου Σχεδιασμού, πρότεινε την ανέγερση του πυρηνικού εργοστασίου κοντά στο χωριό Κοπάτσι στο Κίεβο.
ηλεκτρικής ενέργειας στην Κεντρική Ενεργειακή Περιοχή της Σοβιετικής Ένωσης. Η επιλογή της περιοχής έγινε μεταξύ 1965 και 1966 η Σοβιετική Επιτροπή Δημοσίου Σχεδιασμού, πρότεινε την ανέγερση του πυρηνικού εργοστασίου κοντά στο χωριό Κοπάτσι στο Κίεβο.
Το εργοστάσιο λειτούργούσε τέσσερις αντιδραστήρες ζέοντος ύδατος με επιβραδυντή γραφίτη, τύπου RBMK-1000 και ήταν το τρίτο Σοβιετικό πυρηνικό εργοστάσιο που χρησιμοποιούσε τέτοιου τύπου αντιδραστήρες, μετά τους Σταθμούς Παραγωγής Πυρηνικής Ενέργειας του Στάλινγκραντ και του Κουρσκ. Είχε δυνατότητα συνολικής παραγωγής 4.000 MW ηλεκτρικής ενέργειας. Το 1977 λειτούργησε ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας του και σηματοδοτήθηκε η έναρξη λειτουργίας του Πυρηνικού Εργοστασίου του Τσερνόμπιλ ως πρότυπο πυρηνικό εργοστάσιο, όπως είχε σχεδιαστεί από επιστήμονες της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1983 μπήκε σε λειτουργία ο αντιδραστήρας 4, στον οποίον σημειώθηκε το ατύχημα. Μέχρι τις 21 Αυγούστου του 1984, το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ είχε παράγει 100 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας. Στο χώρο του εργοστασίου βρίσκονταν υπό κατασκευή δυο ακόμα αντιδραστήρες, ο Νο.5 και ο Νο.6, η κατασκευή των οποίων θα ολοκληρωνόταν το Φθινόπωρο του 1986, όμως ποτέ δεν τελείωσε, λόγω του ατυχήματος. Οι γερανοί που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των κτιρίων υπάρχουν μέχρι και σήμερα εκεί όπου έμειναν το 1986. Κοντά στο εργοστάσιο επίσης υπάρχει μια μεγάλη κατασκευή της σοβιετικής αεράμυνας, κάτι που έδωσε λαβή για την ανάπτυξη αστικών μύθων που υποστήριζαν ότι το πραγματικό αίτιο του ατυχήματος ήταν κάποιο αποτυχημένο πείραμα του σοβιετικού στρατού.
Ατυχήματα
Στο Τσερνόμπιλ έχουν συμβεί συνολικά 32 συμβάντα που χαρακτηρίζονται ως "ατυχήματα" σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας.
Σύμφωνα με έγγραφα του Ουκρανικού κλάδου της KGB, που δόθηκαν στη δημοσιότητα το 2003 σημειώθηκαν 29 ατυχήματα στην περίοδο μεταξύ 1977 και 1981. Τα ατυχήματα αυτά, αν και σχετικά μικρής έκτασης, κατέδειξαν σφάλματα στην κατασκευή και στον τρόπο λειτουργίας του πυρηνικού εργοστασίου καθώς και παρατυπίες στους κανονισμούς ασφαλείας.
Ένα άλλο ατύχημα του 1982, που έγινε γνωστό αλλά αποκρύφθηκαν σημαντικές λεπτομέρειές του από τη Σοβιετική κυβέρνηση, ήταν ένα συμβάν στον αντιδραστήρα Νο 1 του εργοστασίου που οδήγησε σε μερική τήξη του πυρήνα του αντιδραστήρα με αποτέλεσμα την απελευθέρωση "σημαντικών ποσοτήτων ραδιενέργειας".
Σύμφωνα με έγγραφα του Ουκρανικού κλάδου της KGB, που δόθηκαν στη δημοσιότητα το 2003 σημειώθηκαν 29 ατυχήματα στην περίοδο μεταξύ 1977 και 1981. Τα ατυχήματα αυτά, αν και σχετικά μικρής έκτασης, κατέδειξαν σφάλματα στην κατασκευή και στον τρόπο λειτουργίας του πυρηνικού εργοστασίου καθώς και παρατυπίες στους κανονισμούς ασφαλείας.
Ένα άλλο ατύχημα του 1982, που έγινε γνωστό αλλά αποκρύφθηκαν σημαντικές λεπτομέρειές του από τη Σοβιετική κυβέρνηση, ήταν ένα συμβάν στον αντιδραστήρα Νο 1 του εργοστασίου που οδήγησε σε μερική τήξη του πυρήνα του αντιδραστήρα με αποτέλεσμα την απελευθέρωση "σημαντικών ποσοτήτων ραδιενέργειας".
Το ατύχημα για το οποίο το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ είναι γνωστό όμως, είναι αυτό που έγινε στις 26 Απριλίου του 1986. Μια έκρηξη και πυρκαγιά στον αντιδραστήρα Νο 4 του εργοστασίου οδήγησε σε συμβάν της μέγιστης βαθμίδας της κλίμακας των πυρηνικών ατυχημάτων με δεκάδες θανάτους να σχετίζονται άμεσα με αυτό και πολλούς περισσότερους από τη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε.
Η φοβερή αυτή καταστροφή, που στις παλαιότερες γενιές αναμόχλευσε μνήμες της τραγωδίας της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι και στις νεότερες έσπειρε τον πανικό και την αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα, δύο δεκαετίες μετά, παραμένει «ανοιχτή πληγή», αφού ο κίνδυνος δεν έχει αποσοβηθεί πλήρως και οι αρνητικές συνέπειές της παραμένουν ορατές στις σοβαρότερα πληγείσες περιοχές της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Ρωσίας. Η σαρκοφάγος που τοποθετήθηκε στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα 4 του Τσερνομπίλ αμέσως μετά την έκρηξη, εγκυμονεί κινδύνους, δηλώνει ο καθηγητής πυρηνικής φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Κωνσταντίνος Παπαστεφάνου, ενώ τη συγκλονιστική μαρτυρία του από τον τόπο της τραγωδίας καταθέτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο 60χρονος Σοτά Κικάντζε, ο οποίος εργάστηκε ως εκκαθαριστής στο Τσερνομπίλ λίγους μήνες μετά την έκρηξη. 
Σύμφωνα με εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας με αφορμή την 20ή επέτειο του Τσερνομπίλ, περίπου 4.000 άνθρωποι από τους συνολικά 600.000 που εκτέθηκαν περισσότερο στη ραδιενέργεια, εκτιμάται ότι έχουν χάσει ή θα χάσουν μελλοντικά τη ζωή τους ως συνέπεια του πυρηνικού ατυχήματος του Τσερνομπίλ. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι περίπου 50 εργάτες και μέλη των σωστικών συνεργείων που έσπευσαν στον τόπο του ατυχήματος και πέθαναν μετέπειτα και τα εννέα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του θυρεοειδούς πολύ σύντομα μετά την έκλυση της ραδιενέργειας. Σε ό,τι αφορά, ωστόσο, τις περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς (περίπου 4.000) εμφανίστηκαν την περίοδο αμέσως μετά το ατύχημα και εκτιμάται ότι οφείλονται στην εκλυθείσα ραδιενέργεια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας με αφορμή την 20ή επέτειο του Τσερνομπίλ, περίπου 4.000 άνθρωποι από τους συνολικά 600.000 που εκτέθηκαν περισσότερο στη ραδιενέργεια, εκτιμάται ότι έχουν χάσει ή θα χάσουν μελλοντικά τη ζωή τους ως συνέπεια του πυρηνικού ατυχήματος του Τσερνομπίλ. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι περίπου 50 εργάτες και μέλη των σωστικών συνεργείων που έσπευσαν στον τόπο του ατυχήματος και πέθαναν μετέπειτα και τα εννέα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του θυρεοειδούς πολύ σύντομα μετά την έκλυση της ραδιενέργειας. Σε ό,τι αφορά, ωστόσο, τις περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς (περίπου 4.000) εμφανίστηκαν την περίοδο αμέσως μετά το ατύχημα και εκτιμάται ότι οφείλονται στην εκλυθείσα ραδιενέργεια. 
Σε έκθεση του 2005 για τις επιπτώσεις του Τσερνομπίλ διευκρινίζεται ότι το ποσοστό αυτών που καταφέρνουν να νικήσουν τον καρκίνο είναι πολύ υψηλό και ανέρχεται σε σχεδόν 99%. Παρά το γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια μετά το ατύχημα είχε επικρατήσει η τάση να αποδίδεται κάθε θάνατος από κάποια μορφή καρκίνου στο Τσερνομπίλ, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι η προσέγγιση αυτή είναι υπερβολική και έχει οδηγήσει σε εσφαλμένες κρατούσες αντιλήψεις για τις ανθρώπινες απώλειες από το ατύχημα. Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται σε έκθεση του Φόρουμ του Τσερνομπίλ με αφορμή τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από το ατύχημα, οι μύθοι και οι εσφαλμένες αντιλήψεις για την απειλή της ραδιενέργειας έχουν οδηγήσει σε «παραλύουσα μοιρολατρία» μεταξύ των κατοίκων των μολυσμένων περιοχών. Εκεί που θα πρέπει, σύμφωνα με τους ειδικούς, να επικεντρωθεί η προσοχή στην παρούσα φάση είναι η σαρκοφάγος του αντιδραστήρα 4, η τοποθέτηση της οποίας αποφασίστηκε ως προσωρινό μέτρο μετά το ατύχημα, με ανώτατο όριο ζωής τα 20-30 χρόνια. Το 1997, οι χώρες της G7 μαζί με τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την Ουκρανία και με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), αποφάσισαν την κατασκευή μιας ασφαλέστερης σαρκοφάγου για τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα, καθώς η υπάρχουσα παρουσιάζει κίνδυνο διάρρηξης του μπετόν αρμέ. Η νέα σαρκοφάγος, η οποία αναμένεται να στοιχίσει περισσότερα από 768 εκατομμύρια ευρώ, θα είναι έτοιμη το 2008 και εκτιμάται πως θα μπορέσει να προστατεύσει επαρκώς τον αντιδραστήρα για τα επόμενα εκατό χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας η μέχρι σήμερα συνολική προσφορά σε προγράμματα και δράσεις σχετικά με το Τσερνομπίλ ανέρχεται σε 340 εκατ. ευρώ, έχει δεσμευτεί να διαθέσει για την κατασκευή της νέας σαρκοφάγου συνολικά 191 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντική θα είναι και η συνεισφορά των κρατών-μελών της ΕΕ σε διμερή βάση (η Ελλάδα θα καταβάλει 5 εκατ. ευρώ).
Σχόλια